Kaç TL’nin Altına Haciz Yok? Ekonominin Derinliklerinde Kaybolan Adalet
Haciz, Türk hukuk sisteminin belki de en ağır, en acımasız yöne sahip süreçlerinden biri. Ancak son yıllarda sıkça gündeme gelen ve çoğu zaman gözden kaçan bir soru var: “Kaç TL’nin altına haciz yok?” 2023’te Türkiye’de bu sınır ne durumda ve gerçekten de yoksulların hakkı, küçük esnafın geleceği korunuyor mu? Bu yazı, sadece yasal bir sorgulama değil, aynı zamanda bu sınırlamanın toplumsal etkilerini ve adaletin ne kadar yerleşik bir mesele olduğunu da gözler önüne seriyor. Hem ekonomik olarak hem de insan hakları perspektifinden büyük bir tartışma alanı doğuran bu konuya, sizleri davet ediyorum.
Haciz ve Hukukun Soğuk Yüzü
Türkiye’de haciz, temel olarak bir borcun ödenmemesi durumunda alacaklının alacağını tahsil etmek amacıyla uygulanan yasal bir yöntemdir. Ancak bu “yasal” süreç, özellikle düşük gelirli aileler, küçük esnaflar ve yoksul kesimler için ağır bir yük haline gelebiliyor. Yasal düzenlemeler, borçlunun sosyal durumunu hesaba katmaz ve birden fazla borçla boğuşan insanlar, birer adım daha geriye düşerler.
2016 yılında yapılan düzenlemeyle, haciz için belirli bir sınır getirilmişti. Buna göre, kişinin mal varlığına haciz uygulanması, belirli bir miktarın altında olmamalıdır. Ancak bu sınır nedir, kimler faydalanabilir? Bugün, sosyal adaletin kaybolmaya yüz tuttuğu ve sistemin giderek daha fazla kişiyi dışladığı bir dünyada, bu tür yasaların gerçek anlamda kimleri koruduğu sorusu büyük önem taşıyor. “Kaç TL’nin altına haciz yok?” sorusuna gelirsek, 2023 itibariyle 1.500 TL gibi bir rakam öne çıkıyor. Ancak bu rakamın yetersiz olduğu, adaletin aslında büyük ölçüde “görünür” ve “görünmeyen” eşitsizliklere yol açtığı bir gerçektir.
Kadınların Durumu: Yoksulluk ve Aile İlişkileri Üzerine
Hacizle ilgili hukuki düzenlemelere genellikle erkeklerin odaklandığını söylemek yanlış olmaz. Erkekler, çoğunlukla ekonomik strateji, çözüm ve çıkış yolları üzerine yoğunlaşırken, kadınların gözünden bakıldığında konu daha karmaşık hale gelir. Çünkü kadınlar, sadece kendi borçlarıyla değil, genellikle aileleri, çocukları ve ev hayatlarıyla ilişkilendirilmiş sorumluluklarla da ilgilenir. Haciz uygulaması, bir kadının sadece parasal değil, aynı zamanda psikolojik ve duygusal durumunu da doğrudan etkiler. Kadınların ekonomik özgürlükleri, genellikle büyük ölçüde borç yükü ve kötü kredi geçmişiyle kısıtlanabilir.
Çoğu zaman, borçlar, kadınların ekonomik bağımsızlıklarını kazanmasını engelleyen bir engel olur. Ayrıca, toplumdaki sosyal yapı gereği, kadınların borçlarına dair toplumsal baskı ve dışlanma da daha fazla hissedilir. Yani haciz, sadece bir yasal süreç değil, aynı zamanda toplumsal dışlanmanın bir aracı haline gelebilir.
Bir kadının elindeki varlıklar haczedildiğinde, bir evin yaşam alanı parçalanmış olur. Çocuklar, en temel ihtiyaçlar açısından daha büyük bir yoksullukla yüzleşir. Bu, sadece bir “finansal sorun” değil, aynı zamanda toplumsal bağların, aile ilişkilerinin ve gelecek hayallerinin dağılması anlamına gelir.
Erkek Perspektifi: Strateji ve Çözüm Arayışı
Erkeklerin genellikle daha stratejik bakış açılarıyla çözümler aradığını söylemek mümkün. Yasal çerçevede ise çoğu zaman, erkekler borçlarını ödeyebilmek için çözüm yolları arar ve hızlıca çıkış yolu ararlar. Haciz, bir erkeğin üzerinde baskı yaratırken, bu baskı ona bir strateji geliştirme fırsatı da sunar. Alacaklılar ile pazarlık yaparak, borçlarını ödemek için yeni bir yol çizmeye çalışırlar.
Ancak bu bakış açısının eksik olduğu taraf, insanlık ve empati boyutudur. Bir kişi borçlarını ödeyemediğinde, daha da derinleşen ekonomik açmazlar, sadece bir finansal felakete yol açmaz, aynı zamanda psikolojik ve sosyal anlamda da kişiyi yıpratır. Erkekler genellikle bu “dayanma” boyutunu göz ardı edebilir, ancak sorun, sadece sayılarla değil, insanların duygusal ve toplumsal bağlarıyla da ilgilidir.
Hacizin Toplumsal Etkileri ve Adaletin Sorgulanması
Birçok kişi, düşük haciz sınırlarının, düşük gelirli aileler için koruyucu bir mekanizma sunduğunu düşünebilir. Ancak, bu koruma aslında sadece bir yara bandı gibidir. Hacizle ilgili yasal sınırlamalar, bazen derinleşen ekonomik eşitsizliklerin üzerini örtmek için kullanılır. Oysa, asıl sorun borçların kökeninde yatar: Neden insanlar bu kadar borçlu hale gelir? Bu sorunun cevabı ise, sadece bireylerin finansal hatalarına indirgenemez; toplumsal eşitsizlikler, işsizlik oranları ve eğitimdeki eşitsizlikler de büyük rol oynar.
Düşük haciz sınırları, aslında tüm toplumun yaşadığı büyük ekonomik krizin sadece bir semptomudur. Gerçek çözüm, borçlanmanın kökenlerine inmek ve yoksulluğun asıl sebepleriyle mücadele etmektir. Haciz sınırlarının yükseltilmesi, yalnızca geçici bir rahatlama sağlar; daha kalıcı çözümler içinse, ekonomik eşitsizliğin köklerinden koparılması gerekir.
Sonuç: Haciz ve Adaletin Geleceği
Sonuçta, “Kaç TL’nin altına haciz yok?” sorusu, sadece yasal bir sorgulama değil, aynı zamanda adaletin ne kadar yaygınlaştırılabileceğine dair derin bir tartışma alanıdır. Bu sınır, çoğu zaman hukuki bir meşruiyet yaratabilir, ancak bunun arkasında daha karmaşık sosyal ve ekonomik ilişkiler vardır. Adaletin sağlanabilmesi için, yalnızca yasal sınırların değiştirilmesi yeterli olmayacaktır. Ekonomik eşitsizliğe dayalı gerçek çözüm yolları arayarak, toplumdaki herkesin haklarını eşit şekilde savunmak mümkündür.